صفتِ فاعلیِ مرکبِ مرخم: آری یا خیر؟

نویسنده

  • علیرضا خرمایی دانشگاه کردستان
چکیده مقاله:

در زبان فارسی و در حیطة ترکیب به عنوان یکی از دو حوزة واژه‌سازی، فرایند بسیار زایایی وجود دارد که طی آن عنصری غیرفعلی (اسم، ضمیر مشترک، صفت، قید) قبل از ستاک حال فعل (مثلاً ‌آموز و بین) قرار می‌گیرد و ماحصل آن اسم یا صفت جدیدی (دانش‌آموز، خودبین) است. در مورد این فرایند سه دیدگاه وجود دارد: برخی که عموماً دستور‌نویسان سنتی هستند، آن را صفتِ فاعلیِ مرکبِ مرخم می‌دانند. پاره‌ای استنباط دستور‌نویسان سنتی را صحیح قلمداد می‌کنند؛ اما تعبیری زبان‌شناسانه و نو بر آن سوار می‌کنند. بعضی نیز به کلی با دیدگاه دستورنویسان سنتی مخالف‌اند و دیدگاه خاص خود را عرضه می‌کنند. در مقالة حاضر نیز، با اتکا بر دلایل مختلف، ایدة سنتیِ صفتِ فاعلیِ مرکبِ مرخم به کلی مردود شمرده می‌شود و استدلال می‌شود که در فرایند مذکور صرفاً میان یک عنصر غیرفعلی و یک عنصر فعلی (ستاک حال) پیوند بر‌قرار می‌شود و نوع پیوند این دو و در نتیجه، معنای ترکیب بر اساس تلویحِ کاربردشناختیِ فارسی‌زبانان مشخص می‌شود.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

صفتِ فاعلیِ مرکب مرخم: آری یا خیر؟

در زبان فارسی و در حیطة ترکیب به عنوان یکی از دو حوزة واژه سازی، فرایند بسیار زایایی وجود دارد که طی آن عنصری غیرفعلی (اسم، ضمیر مشترک، صفت، قید) قبل از ستاک حال فعل (مثلاً آموز و بین) قرار می گیرد و ماحصل آن اسم یا صفت جدیدی (دانش آموز، خودبین) است. در مورد این فرایند سه دیدگاه وجود دارد: برخی که عموماً دستور نویسان سنتی هستند، آن را صفتِ فاعلیِ مرکب مرخم می دانند. پاره ای استنباط دستور نویسان سنت...

متن کامل

کشت جایگزین در افغانستان؛ آری یا خیر

در سال 1382، مسئولان یکی از کارخانه‌های داروسازی در کشور، پیشنهاد اولیه‌ای تحت عنوان کشت نوع خاصی از شقایق الیفرا جهت تولید داروی بوپرنورفین را به اداره‌ی کل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر ارائه کردند. ماده‌ی اولیه‌ی تولید بوپرونورفین، تبائین است که میزان آن در این نوع شقایق الیفرا بسیار بالاست و تنها چند کشور دنیا مانند اسپانیا، فرانسه و استرالیا قادر به کشت بذر اصلاح‌شده‌ی...

متن کامل

کاهش اعدام قاچاقچیان مواد مخدر و روانگردان؛ آری یا خیر؟

از 193 کشور عضو سازمان ملل متحد، حدود 90 کشور مجازات اعدام را برای همه‌ی جرایم لغو کرده‌اند و 11 کشور جز در موارد استثنایی مانند جنایت در زمان جنگ، این مجازات را لغو کرده‌اند و حدود 30 کشور هنوز مجازات اعدام را در قوانین خود دارند. اما دست‌کم در پانزده سال گذشته در این کشورها کسی اعدام نشده است و در حدود 66 کشور هنوز مجازات اعدام صادر می‌شود. به طور تقریبی 90 درصد اعدام‌های ثبت و گزارش شده فقط ...

متن کامل

اخلاق جنسیتی در حکمت «خصال النّساء»، آری یا خیر؟

حکمت «خصال النساء» در نهج البلاغه، در ظاهر، دو نظام اخلاقی جداگانه برای زنان و مردان به تصویر می کشد. شارحان نهج البلاغه رویکردهای متفاوتی نسبت به این حدیث داشته اند؛ بعضی روایت را کاملاً واضح و بی نیاز از تبیین می دانستند. برخی دیگر با دستکاری معانی صفات مذکور در حدیث، سعی کرده اند از بار منفی معنایی آن ها بکاهند. محدود ساختن دامنه معنایی خصال مذکور به چهارچوبی خاص، فطری دانستن آن ها در سرشت زن...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 4  شماره 7

صفحات  64- 80

تاریخ انتشار 2008-05-21

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023